Trần Nhân Tông (1258-1308) là tác giả của nhiều tác phẩm có giá trị về lịch sử， văn học và Phật giáo. Trong đó， Cư trần lạc đạo phú là nổi bật hơn cả， được đánh giá là truyền tải trọn vẹn tư tưởng "ở đời vui đạo" của ông.
Bài phú gồm 10 hội và khép lại với phần Kệ kết thúc， đề cao lối sống giản dị， thanh cao không chấp vào hình thức mà hướng đến bản chất của sự tu học. Từ đó tác phẩm khuyến khích con người sống ngay giữa thế gian nhưng giữ được tâm trong sáng， an nhiên， giác ngộ ngay trong cuộc sống thường ngày， không bị ràng buộc bởi vật chất， quyền lực.
Tác phẩm đã được học giả， nhà nghiên cứu nhiều thế hệ bình giải， phân tích， được xem là mẫu mực trong việc truyền bá tinh thần Trúc Lâm Yên Tử trong bối cảnh hiện đại， do Hòa thượng Thích Thanh Từ khởi xướng.
Trong tác phẩm Trái tim của Trúc Lâm đại sĩ， thiền sư Thích Nhất Hạnh diễn xuôi nguyên tác để gần gũi hơn với đại chúng ngày nay， đồng thời đưa ra những lời bình giải phù hợp với bối cảnh hiện đại.
Bốn mùa đời ngườiBên cạnh sách chú giảng Cư trần lạc đạo phú， sư Nguyễn Thế Đăng còn viết Trần Nhân Tông， Đời - Đạo không hai， qua đó làm rõ những tư tưởng của Phật hoàng thông qua tác phẩm này và một số tác phẩm khác của ông như Đắc thú lâm tuyền thành đạo ca và qua việc đối chiếu， so sánh với Kinh Hoa Nghiêm， Kinh Kim Cương， Kinh Bát Nhã...
Kệ kết thúc:
Cư trần lạc đạo thả tuỳ duyên
Cơ tắc san hề khốn tắc miên
Gia trung hữu bảo hưu tầm mịch
Đối cảnh vô tâm mạc vấn thiền.
được dịch là:
Ở đời vui đạo hãy tùy duyên
Đói thì ăn， hề， mệt ngủ yên
Trong nhà có báu， thôi tìm kiếm
Đối cảnh vô tâm， chớ hỏi thiền.
Sách Trần Nhân Tông， Đời - Đạo không hai của sư Nguyễn Thế Đăng. Ảnh: T.A.
Phần này được sư Nguyễn Thế Đăng nhận định là tương đồng với "Không thiền định"， cấp độ cuối cùng của Thiền Đại Ấn (Mahamudra) Tây Tạng.
Trần Nhân Tông là nhân vật có cuộc đời đặc biệt trong lịch sử Việt Nam， vừa là một vị vua anh minh， vừa là một thiền sư giác ngộ， ở cả hai nhiệm vụ đều lỗi lạc， cuộc đời trải qua đủ bốn mùa "con đường xưa" như tác giả Nguyễn Thế Đăng đã phân tích: "Đóng góp quan trọng nhất của ngài là sự kết hợp hài hòa giữa con người xã hội và con người tâm linh".
Song song với Nho giáo， Tứ thư， Ngũ kinh， từ nhỏ ông đã sớm được học đạo với Tuệ Trung Thượng Sĩ. Giai đoạn này là mùa xuân của đời người.
Đến tuổi thành niên， ông mang nguyện vọng xuất gia và mong muốn nhường ngôi Thái tử cho em trai， nhưng cuối cùng năm 20 tuổi vẫn vâng lời cha mình là vua Trần Thánh Tông nối nghiệp giang san. Trong thời gian trị vì Đại Việt (từ năm 1278 đến 1293)， Trần Nhân Tông có nhiều cải cách về kinh tế， chính trị，vlxx học sinh trung quốc xã hội và hai lần đánh bại quân Nguyên Mông (1285 và 1288)， gái trẻ việt nam địt nhau bảo vệ nền độc lập của đất nước. Thực hành đạo cả trong thời bình lẫn thời chiến， thời kỳ này là mùa hè trong cuộc đời của ông.
Năm 1293， ông nhường ngôi cho con là Trần Anh Tông， rút lui bớt việc đời và bắt đầu mùa thu đời mình， như ngày nay được gọi là nghỉ hưu. Dù vậy， Thái thượng hoàng Trần Nhân Tông vẫn làm tròn phận sự con người xã hội của mình: Ông thân chinh Chiêm Thành， sắp xếp việc bang giao và gả con gái Huyền Trần Công chúa.
Những năm tháng về sau ứng với mùa đông cuộc đời ông: Trần Nhân Tông lên núi Yên Tử， sáng lập Thiền phái Trúc Lâm， được cho là kết hợp nhuần nhuyễn giữa đạo và đời， đậm đà bản sắc dân tộc. Ông không ở ẩn hoàn toàn mà dốc lòng truyền bá đạo Phật với tinh thần nhập thế， để lại di sản tinh thần sâu sắc trong lịch sử Việt Nam.
Cốt lõi "tương tùy" của Phật giáo đời TrầnTrong khuôn khổ tọa đàm "Từ 'khóa hư' của Trần Thái Tông đến 'cư trần lạc đạo' của Trần Nhân Tông" diễn ra vào sáng 9/2 tại TP.HCM， nhà văn， nhà nghiên cứu Nhật Chiêu đã cùng độc giả nhìn lại cuộc đời vĩ đại của hai vị vua-thiền sư có ảnh hưởng sâu rộng đến sự phát triển của Phật giáo tại Việt Nam.
Trần Nhân Tông không chỉ được học đạo từ người thầy xuất chúng Tuệ Trung Thượng Sĩ， mà từ nhỏ đã lớn lên với sự dạy dỗ của ông nội Trần Thái Tông (1218-1277) và cha Trần Thánh Tông (1240 - 1290) - hai vị vua cũng học đạo từ sớm và dành trọn những năm cuối đời hướng Phật.
Nhà nghiên cứu Nhật Chiêu tại tọa đàm. Ảnh: Sách Thiện Tri Thức.
Tinh thần đạo Phật nhập thế trong Cư trần lạc đạo phú mà nhà nghiên cứu Nhật Chiêu đánh giá là "tuyên ngôn của Thiền phái Trúc Lâm Yên Tử" phần nào chính là sự tiếp nối， phát triển từ Khóa hư lục - tác phẩm về Phật học được viết bằng chữ Hán của Trần Thái Tông.
Sách gồm 3 quyển: Quyển thượng vào đầu là bài tựa ngự chế của Trần Nhân Tông， giải thích đại ý hình tượng tứ sơn (4 núi) tượng trưng cho sinh lão bệnh tử， bốn nỗi khổ lớn của con người. Sau tựa là các bài như Tứ sơn (Bốn núi)， Giới định tuệ luận (Luận về giới， định， tuệ)， Toạ thiền luận Luận về ngồi thiền)... bàn về những triết lý đạo Phật， giảng giải về cách thiền định và phương pháp tu hành theo Thiền tông.
Quyển trung gồm các bài kệ， tụng hàng ngày Dần thì cảnh sách kệ， Lục thì lễ sám， Sơ nhật chúc hương， Thử thời vô thường kệ. Quyển hạ gồm các bài kệ Hoàng hôn khuyến chúng kệ， Bát khổ kệ， Cảnh sách khuyến chúng kệ.
"Cốt tủy của đạo Phật thời Trần là triết lý 'tương tùy'"， nhà nghiên cứu Nhật Chiêu nói. Trong đó "tùy" tức là "tùy duyên" như trong "Ở đời vui đạo hãy tùy duyên"， còn "tương" nghĩa là không chỉ "ta sống cho ta， cho người khác" mà "người khác cũng tùy duyên cho ta". Tinh thần này bộc lộ xuyên suốt trong mối quan hệ vua - tôi， trong việc điều hành và bảo vệ đất nước dưới đời Trần， ở cả những nhân vật lỗi lạc khác như Hưng Đạo vương Trần Quốc Tuấn， Trần Quang Khải，...
(*) Hình ảnh đầu bài: Trích bức trường quyển Trúc Lâm đại sĩ xuất sơn đồ.
Đọc được sách hay， hãy gửi review cho Tri Thức - Znews
Bạn đọc được một cuốn sách hay， bạn muốn chia sẻ những cảm nhận， những lý do mà người khác nên đọc cuốn sách đó， hãy viết review và gửi về cho chúng tôi. Tri Thức - Znews mở chuyên mục “Cuốn sách tôi đọc”， là diễn đàn để chia sẻ review sách do bạn đọc gửi đến qua Email: [email protected]. Bài viết cần gửi kèm ảnh chụp cuốn sách， tên tác giả， số điện thoại.
Trân trọng.
Giảng sư Thích Khải Thành ra sách về hành trình giác ngộ
0
“Hành trình giác ngộ - bài học từ Đức Phật” của giảng sư Thích Khải Thành， trụ trì chùa Pháp Bảo (Đồng Nai) vừa ấn hành， kể về con đường tu học mà Đức Phật đi qua， từ những ngày tháng khổ hạnh đến khi đạt đến giác ngộ viên mãn dưới gốc cây bồ đề.
Hành trình về các thánh tích gắn liền với cuộc đời Đức Phật
0
Qua sách "Tứ Diệu Ký"， tác giả Nguyễn Trần Hoàng Phương sẽ dẫn dắt bạn vào một chuyến hành hương đích thực， đi qua những thánh tích và khám phá triết lý Phật giáo.
Trò chuyện với Phật Thích Ca Mâu Ni
0
Phật Thích Ca Mâu Ni bắt đầu con đường tâm linh theo cách tự do， không theo một ý thức hệ nào và cũng không tin vào lý tưởng nào - bởi lý tưởng khiến con người căng thẳng và xung đột. Lý tưởng gây chia rẽ và đau khổ. Ngài không trao cho bạn bất cứ thứ gì để bám víu， ngài lấy đi tất cả và chỉ để lại sự trống rỗng. - Tải ngay ứng dụng Voiz FM tại: voiz.vn/download để nghe trọn vẹn nội dung.
sục cặc ông già Bạn có thể quan tâm XEM NHIỀUXem thêm
Nổi bật 48 giờTạp chí điện tử Tri thức Cơ quan chủ quản: Hội Xuất bản Việt Nam Giấy phép báo chí: số 75/GP-BTTTT và số 442/GP-BTTTT do Bộ Thông tin và Truyền thông cấp ngày 26/02/2020 và ngày 29/11/2023 Phó tổng biên tập phụ trách: Lâm Quang Hiếu © Toàn bộ bản quyền thuộc Tri thức
Tòa soạn: Tầng 10， D29 Phạm Văn Bạch， Quận Cầu Giấy， Hà Nội Hotline: 0931.222.666
Giới thiệuLiên hệ: [email protected]
Chúng tôi sử dụng cookie để cải thiện trải nghiệm của bạn. Tìm hiểu về Chính sách Cookie tại đây
Từ chối Đồng ý